PEPTİK ÜLSER HASTALIĞI
Peptik ülser nedir?
Peptik ülser sindirim sisteminin iç yüzeyini döşeyen dokuda (mukoza) oluşan defektler, yaralardır.
Nedenleri nelerdir?
Midedeki asit-peptik ortam ve ağız yolu ile alınan pek çok iritan madde göz önüne alınırsa aslında ülserlerin şaşırtıcı bir şekilde az oluştuğu bile söylenebilir. Bunun nedeni midenin kendi koruyucu mekanizmaları ile midenin iç yüzeyi olan mukozayı bu zararlı etkilerden koruyor olmasıdır. Bu koruma bazı salgılarla ve tamir sistemleri yoluyla sağlanır. İşte koruyucu sistemlerle tahrip edici faktörler arasındaki dengenin bozulduğu durumlarda mukoza bütünlüğü zarar görür ve ülserler oluşur. Ülserlerin çoğunda etken nonsteroidal antiniflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) olarak isimlendirdiğimiz ağrı kesici ve anti-romatizmal ilaçlar ve/veya Helicobacter Pylori infeksiyonudur. Ayrıca ailesel ve bireysel yatkınlık, yanlış beslenme, sigara, yoğun alkol tüketimi ve stresli yaşam da kolaylaştırıcı faktörlerdir.
Nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) nasıl zarar verirler?
Bu ilaçlar ağrı kesici ve anti-romatizmal etkileri nedeni ile sık kullanılırlar. Aspirin de bu grup içindedir. Bazı hastalıkların tedavisinde altın değerinde olan bu ajanlar doktor önerisi dışında rastgele alındığında gastrit, sindirim sistemi ülserleri, mide-barsak kanaması ve delinmesi (perforasyon) gibi ciddi yan etkilere neden olabilirler. Olumsuz etkilerini direkt ve sistemik yolla mukozanın korunma mekanizmalarını bozarak gösterirler.
Helicobacter pylori nedir, etkileri nelerdir?
Helicobacter pylori mide mukozasına yerleşerek duyarlı kişilerde gastrit, ülser ve nadiren de uzun süre içerisinde mide kanseri gibi hastalıklara neden olabilen bir bakteridir. Etkisi hem asit salgısını hem de mukozal savunma faktörlerini etkileyerek olur. Toplumumuzda yaygın olmasına rağmen rutin olarak araştırılıp tedavi edilmesi gerekli değildir. Ancak gastrit, ülser, kanama öyküsü gibi sindirim sistemi sorunları olan kişilerde, uzun süreli NSAİİ tedavisine başlanması planlanan hastalarda veya ailede mide kanseri öyküsü olanlarda test edilerek tedavi edilmesi önerilir.
Diğer faktörler nelerdir?
Bireysel ve ailesel yatkınlık önemlidir. Aynı şekilde yaşayan, beslenen ve alışkanlıkları benzer olan bireylerin sindirim sistemi hassasiyetleri birbirinden farklıdır. Düzensiz ve sağlıksız beslenme, kontrolsüz ilaç kullanımı, sigara, yoğun alkol alınması, çay, kahve ve gazlı içeceklerin aşırı tüketilmesi, hareketsiz ve stresli yaşam tetikleyici faktörler olabilir.
Peptik ülser belirtileri nelerdir?
Belirtiler midede hafif yanma ve dolgunluktan, şiddetli ağrı, bulantı ve kusmaya kadar geniş bir yelpaze içindedir. kahve telvesi veya kanlı kusma, sulu-siyah renkte veya kanlı dışkılama sindirim sistemi kanamasını akla getirmelidir. İleri evrede mide-barsak delinmesine (perforasyon) bağlı olarak akut cerrahi karın tablosu oluşabilir.
Tanı ve tedavisi nasıldır?
Tanı, klinik, laboratuar ve görüntüleme yöntemleri ile konur. Üst gastrointestinal sistem endoskopisi (gastroskopi) altın standarttır. Gastroskopi ile ülserler direkt görülebilir, biyopsi alınabilir ve mukozadaki mikroskopik değişiklikler ve Helicobacter pylori varlığı değerlendirilebilir. Ayrıca ülser kanamalarında gastroskopi sırasında endoskopik tedavi yöntemleri uygulanarak kanamanın durdurulması sağlanabilir. Tedavide mide asidini baskılayan antisekretuvar ilaçlar ve pozitif bulunursa Helicobacter pylori 'ye yönelik antibiyotik tedavisi verilir. Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlardan kaçınılması, beslenme, yaşam biçimi ve alışkanlıkların düzeltilmesi ilaç tedavisi kadar önemlidir.
Peptik ülserden korunma nasıl olmalıdır?
Sağlıklı ve dengeli beslenme, düzenli yaşam biçimi, gereksiz ilaç kullanımından kaçınılması, sigara ve alkol kullanımının düzenlenmesi ve stresin yönetilebilmesi büyük oranda koruyucu yöntemlerdir.